06/12/2023
De voormalige gascentrale verandert in een nieuw energiepositief stadsdistrict in Groningen met een internationaal ontwerpteam, waaronder architectenbureaus EFFEKT, vector-i en landschapsarchitect Felixx.
De gemeente Groningen en ontwikkelingsmaatschappij ABC Vastgoed hebben officieel een overeenkomst ondertekend om gezamenlijk verder te gaan met de ontwikkeling van Vief Kwartier, een nieuw, ambitieus en duurzaam district in het zuidoosten van de stad.
Oude industrie, nieuw district
Het nieuwe stadsdistrict Vief Kwartier wordt een energiepositieve ontwikkeling in het snel veranderende Europapark-gebied. Het plan bevindt zich op het 2,46 hectare grote terrein van de voormalige Helpman Centrale, lokaal bekend als de ‘Vief piepen’ vanwege de vijf schoorstenen die boven de stad uitstaken. De centrale, die elektriciteit opwekte met gas en de stad en ommeland van stroom voorzag, werd gesloopt in 1998. De locatie wordt momenteel gebruikt als parkeerplaats voor het naastgelegen Euroborg-voetbalstadion van FC Groningen en bevat de originele funderingen van de centrale. De ontwikkeling maakt deel uit van een breder masterplan om deze voormalige industriële zone om te vormen tot een levendige en leefbare buurt.
De overeengekomen plannen stellen voor om een innovatieve gemengde ontwikkeling van hout en hybride te creëren die tot 315 nieuwe woningen en 32.000 m2 niet-residentiële ruimtes zal omvatten. Winkels, werkplekken, recreatie- en gemeenschapsvoorzieningen zorgen voor reuring, gedurende 18 uur per dag, zeven dagen per week in de buurt. ABC Vastgoed verwierf de locatie van de gemeente na een jaar durende haalbaarheidsstudie en onderhandeling. Het ontwerp van Vief Kwartier viert het rode bakstenen industriële erfgoed in de buurt, naast de witte/grijze eigentijdse gebouwen die in de afgelopen decennia zijn gebouwd.
Het ABC-team bestaat uit een consortium van internationale ontwerpers, waaronder het in Kopenhagen gevestigde bureau EFFEKT Architects, het lokale architectenbureau vector-i uit Groningen en de landschapsarchitecten van Felixx uit Rotterdam. Het ontwerpteam wordt ondersteund door adviseurs en consultants, waaronder BREED ID voor geïntegreerd ontwerp voor constructie, Traject voor duurzaamheid, Spark voor mobiliteit, Bouw 21 voor realisatie en Re:Invest voor het co-werkontwerp.
Geïntegreerde koolstofstrategie
Het landschaps-, architectuur- en gebouwontwerp is gericht op het minimaliseren van de koolstofuitstoot. De haalbaarheidsstudie voor de locatie is gedreven door vijf kernwaarden voor leefbaarheid: openbare ruimte, sport en gezondheid, verbinding en mobiliteit, gemengd gebruik en duurzaamheid.
Het bereiken van een zo gunstig mogelijke CO2 balans tussen uitstoot en opslag in bestaande en nieuwe constructies is een belangrijke drijvende kracht achter het project. De uitkomst van de haalbaarheidsstudie en bijbehorende projectovereenkomst betekent groen licht voor het hergebruik van de meer dan 5.000 bestaande betonnen palen en funderingen van de voormalige Helpman Centrale die nog steeds op de locatie aanwezig zijn. Dit hergebruik vergroot de hoeveelheid materiaalgebonden CO2 dat opgeslagen blijft in de constrcutie van het project wat de doelstelling gunstig beïnvloed.
Om het hergebruik van de funderingen mogelijk te maken, zal het voorstel volledig worden gebouwd met een innovatief, lichtgewicht, hybride houten systeem. Wanneer het voltooid is, wordt verwacht dat het project één van de grootste houtbouwprojecten in Europa zal zijn. Het zal CO2 opslaan en een blauwdruk bieden voor duurzame, lichte stadsontwikkeling op stedelijk niveau. De ontwikkeling wordt ook energiepositief te zijn, waarbij de nieuwste duurzame technologieën, regenwateropvang en overstromingsbeheersing zijn geïntegreerd.
Verbonden, duurzaam landschap
Een belangrijk kenmerk van het masterplan zijn de nieuwe groene stedelijke ruimtes. Vief Kwartier is ontworpen volgens de principes van Felixx’s leidraad voor de openbare ruimte van Groningen (‘Nieuwe Ruimte: Leidraad Openbare Ruimte’), goedgekeurd in 2021. Deze benadering geeft prioriteit aan toegankelijkheid, veiligheid, perceptie, gezondheid, sociale interactie, ecologie, klimaatadaptatie, economie en culturele geschiedenis.
Het ontwerp van Vief Kwartier heeft tot doel de kwaliteit van leven, levensverwachting en het aantal gezonde jaren te verbeteren door het aanmoedigen van een gezonde levensstijl via groene stedelijke ruimtes en een autovrij openbaar ruimtenetwerk dat over zijn grenzen heen doorloopt naar het hele Europapark. Een stedelijk groen hart doorkruist het plangebied, waarbij één van de voormalige kades langs het Oude Winschoterdiep-kanaal wordt verbonden met een nieuw groen voetgangers- en fietsnetwerk dat naar het stadscentrum leidt en een bestemming zal worden voor buitenactiviteiten, sociaal contact en sport. Het ontwerp zal inclusief en toegankelijk zijn voor iedereen. Langs de noordelijke en zuidelijke grenzen zullen twee nieuwe pocketparken verdere mogelijkheden bieden voor plaatsvorming en recreatie.
Binnen deze groene stedelijke ruimtes is het plangebied verdeeld in vier trapsgewijze percelen met diverse typologieën en hoogtes. De gebouwen stijgen naar de grenzen toe, passend bij de commerciële context van Vief Kwartier. Naar het centrum van de site toe dalen de gebouwen in terrassen af naar het park, waardoor een menselijkere en intiemere schaal ontstaat die licht brengt in het park en tussen de gebouwen. Deze vier percelen zijn verder gerangschikt rond binnenplaatsen voor natuurlijk licht en ventilatie. Residentieel en niet-residentieel gebruik zijn gelijkmatig over de site verdeeld, met een gelijke verdeling van 50%. De trapsgewijze gebouwen zullen een weelderige ‘vallei’ van terrassen en hangende tuinen creëren. Natuurlijke materialen binnen en buiten zullen gezonde, leefbare woningen creëren.
Met het voltooien van de cirkel zal het gebied opnieuw in staat zijn om energie te leveren aan het bredere Europapark-gebied dit keer uit hernieuwbare bronnen, dat helpt de gemeente Groningen om in 2035 CO2-neutraal te worden.
Volgende stappen
Na de ondertekening van de overeenkomst zal het Vief Kwartier verder uitgewerkt worden tot een gedetailleerd masterplan.